Türk Edebiyatı 4 Ders notları

[emrah42]

KUTATGU BİLİG

Yusuf Has Hacip tarafından yazıldı.
Rendame (Öğüt kitabı) geleneginin türkçedeki ilk örnegidir. (ilk öğretici manzume)
Karahanlı döneminde yazılmıştır.
Hakaniye türkçesi kullanılmıştır.
6645 beyitten oluşur.
Her beyit kendi içinde uyaklanır.
Aruzla yazılan ilk eserlerdendir.
Arada dörtlüklere rastlanır.

ATABETÜL HAKAYIK

Yüknekli Edip Ahmet tarafından yazıldı.
XII (onikinci) yüz yılda Çağatay lehçesi ile yazılmıştır.
Hakikatlerin eşiği anlamına gelir.
Karahanlı dönemi şairlerindendir.

DİVAN-I LÜGAT- I TÜRK

Kaşgarlı Mahmut tarafından yazıldı.
Türkçenin ilk sözlük ve dil bilgisi kitabıdır.
1072 yılında yazılmıştır.
Karahanlı döneminde yazılmıştır.

DİVAN-I HİKMET

Ahmet yesevi tarafından yazılmıştır.
Olgun insanın özellikleri
Var oluşumuzun nedenleri
Dini hikayeler.
13. yüzyılda yazılmıştır.

YUNUS EMRE

XIII. (onüçüncü) yüzyılın ilk yarısı ile XIV. (ondördüncü) yüzyılın başlarında yaşamış tasavvuf şairidir.
Şiirlerinde sade bir türkçe kullanmıştır.
Eserlerinin konusu tanrı sevgisidir.
Eserleri: Risaletüh Nushiye,

MEVLANA CELALETTİN RUMİİ

Mutasavvıf ve Şairdir.
Irk, din ayrımı yapmadan bütün insanlığı kucaklayarak birliği, hoşgörüyü öğütler
Eserleri: Mesnevi, Tasavvufi,


AHMEDİ

XIV ( Ondördüncü) yüzyıl kılasik edebiyat şairlerindendir.
Kaside, gazel, mesnevi türünde eserlerverdi.
Eserleri: İskendername, Çeşmid’ü Hurşit, Divan

Öksüz dede: XVI (onbeşinci) yüzyılda türkünün ilk örnegini veren şair.

Nef’i : 17. Yüzyıl divan edebiyatı şairlerindendir.

Cevdet Kudret: İlk kez 19 yüzyılda yazıya geçirilen karağöz oyunlarının toplandığı kitabın yazarıdır.

Eserler ve yazarları

Keşfi zunün : Katip Çelebi
Cihannuma : Katip Çelebi
Mevlid : Süleyman Çelebi
Seyahatname : Evliya Çelebi
Hüsn-ü Aşk : Şeyh Galip
Çarname : Ahmet Fakih
Kaygusuz Abdal : Dilğüşa

DEDE KORKUT HİKAYELERİ

Oniki hikayeden oluşmaktadır.
Bazı kahramanları olağan üstü güce sahipğtir.
Destan hikaye özelligi taşıyan metinlerden oluşur.
Müslüman oguzların iç ve dış savaşını anlatır.
15. yüzyılda yazıya geçirilmiştir.
Deli Dumrul, Salur Kazan, Tepegöz

BATTALNAME

13. yüzyılda yazıya geçirilmiştir.
7000 beyitlik bir destandır.
İstanbul kuşatmasında Emevi komutanı Abdullah Bin Amr’ın tarihsel ve gerçeklerden uzaklaşmış ve halkın hayal gücüyle zengin leşmiş kahramanlıkları anlatır.
Türklerin yiğitliklerini hiristiyanlarla yaptıkları savaşı anlatır.

DANIŞMENDNAME

Destansı bir halk romanıdır.
Manzum kısımları aruzla yazılmıştır.
Türk ve islam kültürünün birleştiği bir eserdir.

NASRETTİN HOCA

13. yüzyılda ortak halk zekasının deneyim ve düşünce çizgileriyle zengin güldürücü fıkralarını kendi kişiliğinde toplayan ilk büyük isimdir.
Bir halk filozofudur.


Fıkra: Kısa, nükteli ve güldürücü hikaye

15. YÜZYILA KADAR DİVAN EDEBİYATI

Divan edebiyatı: Türklerin 13. Ve 15. Yüzyılları arasında Anadolu’da yarattıkları islam kültürünün ortak özelligini yansıtan, geniş ölçüde Araf ve Fars edebiyatının etkisini taşıyan yazılı edebiyat.

Hece ölçüsü aruzdur
Tasavvufi ve dünya aşkını işler
Konu birliği beyitte yoğunlaşmıştır.
Divan edebiyatında kullanılan uyak çeşitleri tam ve zengin uyaktır.

GAZEL

Beyitlerde kullanılan nazım şeklidir.
Edebiyatımıza İran edebiyatından gçmilştir.
Matla: Gazelin ilk beyitine denir
Makta: Gazelin son beyitine denir.
Düz Gazel: Dizelerin ortasında iç kafiye bulunmayan gazeldir.
Musammat Gazel:
Yek Avaz Gazel: Her beyiti beyt-ül gazel degerinde olan gazele denir.

KASİDE

Divan edebiyatı nazım şekillerindendir.
Bir övğü şiiridir.
17. yüzyıl divan şairi Nef’i alınmıştır.
Beyit sayısı 33-39 arası değişir.
Uyak düzeni gazel gibidir.

Tac Beyit: Şairin adının geçtiği beyittir.
Beyt’ül kasid: En güzel beyitidir. (Bir kişiyi veya bir yeri öven şairlerdir.)

Altı bölümden meydana gelir.

Nesib veya Teşbib: Kasidede doğa güzelliklerinin dile getirildiği bölüm.
Girizğâh: Asıl konuya girişi sağlamak için yazılan giriş beyitidir.
Medhiye: Bu bölümde kasidenin sunulduğu kişi övülür.
Teğazzül: Şair kaside içinde mehdiye bölümünden sonra uygun bir yerde aynı vezin ve kafiye ile gazel söyler
Fahriye: Şairin kendini övdüğü bölüm
Dua: Kasidenin bu son bölümünde şair övdüğü kişinin bahtının açık ömrünü uzun olması için dua eder.

Not: Kasideler konularına göre adlandırılır.

Tevhit: Tanrının birliğini anlatır.
Münacaat: Tanrının bağışlamasını dilemesi
Naat: Peygamberimiz anlatması
Mehtiye: Bir kimseyi övüp faziletlerini söylerse
Hicviye: Kötü taraflarını belirtip bir kimseyi yererse
Mersiye: Bir kimsenin ölümünden duyduğu üzüntüyü belirtirse.

MESNEVİ

Günümüz edebiyatının öykü ve romanların yerini tutan divan edebiyatının nazım şeklidir.
Divan edebiyatının nazım şekillerinden mesnevi modern öykü ve romanın yerini tutan önemli bir türüdür.
İran edebiyatından alınan mesnevi, aşık, tasavvuf, din, ahlak, tarih, macera yiğitlik ve mizah temaları içerir.
Doğunun en pırıltılı konusu olan aşkı en güzel işleyen mesnevilerin en başta gelenlerinden biri Leyla ve Mecnun dur.
Mesnevilerde her beyitin dizeleri kendi aralarında uyaklanır.
Hamse: Beş mesnevinin bir araya gelmesiyle oluşur.

MESNEVİ ÇEŞİTLERİ

Leyla ve Mecnun, Divan-ı Hikmet,
Hüsn’ü aşk: Şeyh Galip
Kutadğu Biliğ: Yusuf Has Hacip
Mesnevi: Mevlana Celalettin Rumii
Risaletül Nushiye: Yunus Emre
Harname: Şeyhi
Mevlüt: Süleyman Çelebi
Hayriyye Hayrabat: Nabi
Edirne şeyhrengizi: Keçeci Zade İzzet Molla

BENTLERDE KULLANILAN NAZIM BİRİMLERİ

Tuyup: Bentlerle kurulan nazım şekli
Musammat: Divan edebiyatında üç, dört, beş, altı, yedi…… mısralı bendlerden oluşan nazım şekillerinin genel adı.
Terkibiben: Londrada Namık Kemal’e “Hürriyet” gazetesini çıkaran tanzimat şairi
Terkibibent ile tanınmıştır (Ziya Paşa)
Not: Şiirlerinde çıkarcılığın, adaletsizliği ve ikiyüzlülüğü eleştirir.

Şarkı: Bestelenmek üzere yazılan dört mısralık beyitlerden oluşan diva edebiyatının nazım biçimi
Rubai: Dört mısralık divan edebiyatının nazım biçimi
Musammat: Bazı beyitlerde dize ortalarında beyirin birinci dizesinin son sözcüğüne uyğun olarak uyak kullanılır.

RUBAİ

Dört mısralık divan edebiyatının nazım biçimi
Rubai vezinleri denilen aruz kalıplarının sayısı 14 tür.
İkinci ve dördüncü mısra kendi aralarında uyaklanır. Üçüncü mısra serbestir.
İranda Ömer Hayyam Araplarda, Ömer bin Ferit, Türk edebiyatında (1570 – 1631) Halef
Her mısra değişik vezinlerle yazılabilir.
ŞARKI

Bestelenmek üzere yazılan dört mısralık bentlerden oluşan divan edebiyatının nazım biçimi.

TÜRKÜ

İlk söyleyeni unutulan bozulmalarla eklemelerle, zenginleşerek ezgili bir şekilde söylenen şiirlerdir.

Kavuştak: Türkülerde her bendin sonuna tekrarlanan dizelere denir.
Durak: Türkülerin her bendinin sonunda tekrarlanan nakarat dizelerine denir.
Öksüz Dede: 16. Yüzyılda türkünün ilk örneğini veren halk şairi.

ANONİM HALK ŞİİRİ

Sözlü olara yaşayan bir edebiyat
Dili halkın konuşma dili gibi yalındır.
Daha çok yarım uyak kullanılmıştır.
Nazım birimi dörtlüktür.
Manzum eserlerde hece ölçüsü dörtlüktür.

Halk şiiri: Halk şiirinin nazım birimi dörtlüktür.
Güzelleme: Doğa ve insan güzelliklerini anlatan halk şiiri
Kalıp: Halk şiirinde tek düzelliği önlemek için ve şiirlerde belli bir ses uyumunu oluşturmak için dizelerin belli parçalara ayrıldığı yerlerdir.
Nakarat: Şiirde her iki bendin sonunda tekrar edeilen mısralardır.
Türklerin şairlere verdiği adlar: Oyun, Baksı, Şaman, Ozan

MANİ

(…..) Yedi heceli dört dizeden oluşmuş şiirlerdir.
Anonim halk şiirinin en çok kullanılan nazım türü
Anlatılmak istenen düşünce son iki dizede söylenir.
Kesik manilerde genellikle cinas vardır.

SEMAİ

Halk edebiyatının nazım şeklidir.
Hece ve Aruz ölçüsü ile iki çeşidi vardır.
Hece ile yazılanın şekil açısı koşmaya benzer
Uyak şeması: xaxa,abcc,dddb,eeeb nazım biçimidir.

İlahi adları: Topug, Nefes, Ayin

Tezkire: Divan edebiyatında çeşitli devirlerde yaşayan şairlerin kısaca hayat ve eserlerinden söz eden kitaplara denir.
Tazarrurname: İşlenen konu aşktır.
Heşt Behişt: Osmanlıda yazılan ilk tezkere
Cönk: Aşık türü edebiyatının toplandığı deftere denir.

DİDAKTİK ÖĞRETİCİ ESERLER

Divan-ı Risaletün Nushiye: Yunus Emre
Garipname: Aşık Paşa
Mesnevi: Mevlana Celalettin Rumii

Dini tasavvuf şiirlerinin özelikleri

Anlatım içten ve çoşkuludur.
Genelde yarım uyak kullanılır.
Ölçü ağırlık olarak hece ölçüsüdür.

Tasavvuf’da düşünce eserileri verenler: Halac-ı mansur, Yunus Emre, Mevlana

Seyyah: Gezip gördüğü yerlerin insanlarını, yaşayışlarını, tarihlerini medeniyetlerini anlatan kişilere denir.

MEDDAHLIK

Özel bir kıyafeti sahne düzeni bulunmaz
Bir oyuncunun tek başına hazırlayıp sunduğu seyirlik oyundur.
Erkek dinleyicilerin toplandığı yerde sergilenir.
Meddahlıkda anlatım bütünüyle ses taklidine dayanır.

TÜRK HALK TİYATROSU

Müzik raks ve muhaverelerden oluşan …..; kol oyunu, meydan oyunu adlarıyla anılır.
Yazılı bir metni yoktur.
Oyuncular ellerindeki metni istedikleri biçimde işleyerek seyirciye sunar.
Orta oyunun bölümleri : Fasıl, muhavere, bitiş

GÖLGE OYUNU

Hayali ve Balbaz denilen bir kişi tarafından oynatılır ve seslendirilir.
Bu oyundaki başlıca tiplerin bazıları Karağöz, Hacivat, Külhan Beyi, Tuzsuz deli Bekir, Bebe Ruhi dir.

Cevdet Kudret: İlk kez 19. Yüzyılda yazıya geçirilmeye başlanan karağöz oyunlarının toplatıldığı kitap yazarıdır.

Anahtar vermek: Tuluat tiyatrosunda söyleşenler arasında karşıtlığın belirlenmesine denir.

Karaman oğlu Mehmet Bey: Bu günden sonra divanda, dergahta, bargahta, mecliste türkçeden başka dil konuşulmayacak dedi.

Facebook adresim: zor_erkek24@hotmail.com

Not: facebook adersim sürekli açık isteyen beni burdan bulabilir.

[emrah42]

Yoğun istek üzerine ajandamdaki notlarımı pc ye aktardım ve paylaştım umarım anlaşılır, kısa ve istediğiniz gibi olmuştur.

[epidoras]

Teşekkür ederiz.

[ebruu]

çok teşekkürler.

[AÇIK ACEMİ]

teşekkür ederiz emrah gerçekten ders notların çok işe yarıyor çok sağolll

[matias26]

çok teşekkür ederim bende sizin notlarınızla sınava gircem önceki sınavdada bir kaç notunuzdan faydalanmıştım gerçekten çok güzel bilgiler paylaşıyorsunuz...

[KGamze]

Kesin Lys'de çıkar bunlardan ha yalayıp yutmak lazım.

[mavigöz]

Cok sagol emrah

[7eveN]

Yoğun istek üzerine ajandamdaki notlarımı pc ye aktardım ve paylaştım umarım anlaşılır, kısa ve istediğiniz gibi olmuştur.

tebrik ederim gerçekten. Tam nokta atışı yapmışsınız. Keşke sınavdan önce görseydim.

[inalizm]

Çok teşekkürler emrah kardeşim Başarılarının devamını dilerin inşAllah.

[yaprak dökümü]

ellerinize sağlık çok güzel kolay ve anlşılır bütün kitaba çalışmaktan çok ii saolun

[yaprak dökümü]

bu ders notları halen geçerli mi lütfen yardımcı olur musunuz çalışacamda

[Köylü Kızı]

bu ders notları halen geçerli mi lütfen yardımcı olur musunuz çalışacamda

Bu Türk edebiyatı değişmemişti, herhalde geçerlidir, yani geçerli olması lazım....

[yaprak dökümü]

hmm tamam çok saol

[medilay]

bu bize gönderdiiğiniz konular bütün kitabın konularımı ?