Türk Edebiyatı 5 ders notlarım
Gönderilme zamanı: 01 Haz 2012, 18:19
EDEBİYAT
• Edebiyatla sosyal ve siyasi yapı arasında büyük bir ilgi ve etkileşim söz konusudur
• Toplumların yönlendirilmesinde önemli bir katkısı olan edebiat, düşüncelerimizi geliştirir, duygularımızı zenginleştiri; insanın kendisini tanımasını saglar.
• Evrimsel bir nitelik taşır ve toplumları birbirine yaklaştırır.
• Toplumdaki tüm gelişmeler ve değişmeler edebiyata yansır.
• Edebbi eser kaynagını toplumun sosyal ve siyasi yapısından alır.
• Edebiyat ürünleri toplumlar etkileyerek onların gelişmelerine ve değişmelerine katkıda bulunur.
• Toplumların yüzyıllar boyunca geçirdiği aşamalar edebiyata yansır.
• Edebiyat; tarih, sosyoloji, piskolaji, felsefe gibi diğer bilim dallarndan yararlanır.
TANZİMAT FERMANI
• Mustafa Reşit paşa ilan etmiştir.
• 3 Kasım 1839 da Gülhane Parkın’da halka okunmuştur.
• Bu fermana, Tanzimat Fermanı ya da Gülhane Hattı Hümayınu adı verilmektedir.
• Amacı batıdaki gelişmelere ayak uydurmak ve Batı ülkelerinin bilim ve teknolojisinden yararlanmak.
TANZİMAT EDEBİYATI
• Batı edebiyatında şiir çevrileri yapılmıştır.
• Komedilerde klasizimin, dramlarda da romantizmin etkisi görülür .
• Roman ve hikayelerde temalar, günlük hayattan ve tarihten alınmıştır.
• Şiirlerde aruz ölçüsü kullanılmıştır.
• Fransız edebiyatından örnekler alındıgından bu edebiyatın etkisinde kalınmıştır.
• Hikaye ve romanlardaki temalar günlük hayattan alınmıştır.
• İlk zamanlarında divan edebiyatı nazım biçimlerinde kullanılmış, eski biçimlerde yeni düşünceler işlenmiştir.
TANZİMAT EDEBİYATI BİRİNCİ DÖNEM (1860 - 1876)
• Toplum için sanat anlayışını benimsemişlerdir.
• Toplumsal kunuları işlemişlerdir.
• Edebiyatın içeriği değiştirilmemiştir.
• Batıdan ilk çeviriler yapılmıştır.
• Çeviriler sonunda roman, tiyatro, hikaye gibi türler edebiyatımıza girmiştir.
• Bu dönemin sanatçıları : Şinasi, Ziyapaşa, Namık Kemal, Ahmet Mithat Efendi
TANZİMAT EDEBİYATI İKİNCİ DÖNEM (1878-1895)
• Meclis-i mebusan kapatılmış ve Meşrutiyete son verilmiştir.
• Sanat sanat içindir anlayışını benimsemişlerdir.
• Topumsal temalar yerine bireysel temalar tercih edilmiştir.
• Batıdan alınan yeni nazım biçimleride kullanılmıştır.
• Dilde sadeleşme çabaları bırakılmış ve dil agırlaşmıştır.
• Açık anlatım yerini, kapalı ve sanatlı anlatıma bırakmıştır.
• Edebiyatımızda ilk realist roman bu dönemde yazılmıştır.
• Romantizm edebiyat akımından realizm edebiyat akımına geçilmiştir.
• Sanatçıları :Abdulhak Hamit Tarhan -Recaizade Mahmut Ekrem –Sami Paşazade Sezai
ŞİNASİ
• Türk edebiyatında yeniliklerin öncüsüdür.
• 1860’ta Tercüman-ı Ahval’i 1862’de Tasvir-i Efkar’ı çıkardı.
• İlk makaleyi, ilk piyesi o yazdı.
• Noktalama işaretlerini ilk defa o kullandı.
• İlk tiyatro eseri, Şinasi’nin Şair Evlenmesi adlı komedisidir.
Eserleri:
• (Atasözleri) : Durub-ı Emasal-i Osmaniye
ZİYA PAŞA
Eserleri: (şiir) Eş’ar-ı Ziya. (Külliyat-ı Ziya Paşa), Terkip-i Bend,
- (yergi) Zafername
- (antoloji) Harabet
- (çeviri) J.J Ruso’dan Emile
- (makale) şiir ve inşa
Terkip-i Bend
• Bend adı verilen 12 birimden meydana gelir
• Divan edebiyatımızın nazım biçimidir.
• Her biri gazel tarzında yuaklanmış 5-10 bentten meydana gelir.
• Bentlerin her birine terkiphane, bentleri bağlayan beyitlere de vasıta adı verilir.
• Vasıta beyiti aynen tekrar edilirse terci-i bend adını alır
• Uyak düzeni aa xa xa xa xa bb; cc xc xc xc xc dd vb.
NAMIK KEMAL
Eserleri : (şiir) Namık Kemal’in Şiirleri, Vatan Mersiyesi
(tiyatro) Vatan yahut silistre, Zavallı Çocuk, Akif Bey, Gülnihal, Celalettin Harzemşah ve Karabela
(roman) İntibah, Cezmi
(eleştiri) Tahrib-i Harabat, Takip, Renan Müdafanamesi
(tarih) Osmanlı Tarihi vb.
• Not : edebiyatımızda ilk tarihi roman CEZMİ’dir
Vatan Mersiyesi
• Divan edebiyatımızın nazım biçimidir.
• Bu şiirde Osmanlının son dönemleri anlatılmaktadır.
• Şair, “vatanın” içinde bulunduğu durum karşsında devleti yönetenlerin aymazlı içinde bulunduğunu, vatanın elden gittiğini vurgulamakta ve yöneticileri suçlamaktadır.
ABDULHAK HAMİT TARHAN
• Şiirlerinde lirik ve epik duygular işledi
• Türk şiirini geleneklerinden kurtararak ona kimlik kazandırdı.
• Şiir, düz yazı ya da şiir-düz yazı biçiminde tiyatro eseri yazdı.
• En ünlü eseri Makber’dir.
Eserleri : (şiir) Sahra, Makber, Bunlar Odur, ölü, Divaneliklerim Yahut Belde;
(tiyatro) Macera-yı Aşk, Sabr ü Sebat, Eşber, uhter-i Hindu, Nesteran, İçli Kız, Tarık.
Makber:
• Eşi Fatma hanımının ölümü üzerine yazdı.
• Eserin tamamı 295 benttir.
• Bentlerde a a b b, a a x a tarzıuyak kullanmıştır.
RECAİZADE MAHMUT EKREM
Eserleri: (şiir) Zemzeme I, II, III, Nijat Ekrem
(roman) Araba sevdası ( ilk realist romanımız) ( kahramanı Bihruz bey)
(eleştiri) Takdir-i Elhan, Zemzeme Mukaddimesi
(Edebiyat bilgileri) Talim-i Edebiyat
(tiyatro) Afife Anjelik.
SAMİ PAŞA SEZAİ
• Tanzimat edebiyatı hikaye ve roman yazarlarındandır.
• Eserlerinde romantizmden realizime geçişi açıkça görülür.
• Şura-yı ümmet gazetesinde yazılar yazmıştır.
Eserleri (hikaye) Küçük şeyler
(roman) Sergüzeşt
MUALLİM NACİ
Eserleri : (şiir) Ateş-pare, Şerare, Füruzan, Demdeme
Sözlük : Lugat-ı Naci
ŞEMSETTİN SAMİ
• Dil ve sözlük çalışmaları vardır.
TANZİMAT EDEBİYATINDA İLKLER
• İlk resmi gazete………… : Takvim-i Vekayi.
• İlk yarı resmi gazete…..... : Ceride-i Havadis
• İlk özel Türkçe gazete….. : Tercuman-ı Ahval ( Şinasi ve Agah efendi)
• İlk mizahi gazete……….. : Teador Kasap, Diyojen
• İlk makale………………. : Tercuman-ı Ahval Mukaddimesi (Şinasi)
• İlk yazılan tiyatro………. : Şair Evlenmesi (Şinasi)
• İlk oynanan tiyatro……... : Vatan Yahut Silistre (Namık Kemal)
• İlk çeviri roman………… : Telemak (Fenelon’dan) Yusuf Kamil Paşa
• İlk yerli roman…….……. :Taaşşuk-ı Talat ve Fitnat (Şemsettin Sami)
• İlk edebi roman…………. : İntibah (Namık Kemal)
• İlk realist roman……… : Araba Sevdası ( Recaizade Mahmut Ekrem)
• İlk atasözleri kitabı…….. : Durub-ı Emasal-i Osmaniye (Şinasi)
ROMANTİZM
• 18. yüzyılda başlayıp 19. yüzyıl sonuna kadar süren; hayaller duygular ve coşkuların ağır bastığı ve Victor Hugo’nun öncülük ettiği edebi akım.
• Fransız yazar Victor Hugo öncüsüdür.
• Kişiler çevreleri içinde ele alınmıştır.
• Edebiyatla sosyal ve siyasi yapı arasında büyük bir ilgi ve etkileşim söz konusudur
• Toplumların yönlendirilmesinde önemli bir katkısı olan edebiat, düşüncelerimizi geliştirir, duygularımızı zenginleştiri; insanın kendisini tanımasını saglar.
• Evrimsel bir nitelik taşır ve toplumları birbirine yaklaştırır.
• Toplumdaki tüm gelişmeler ve değişmeler edebiyata yansır.
• Edebbi eser kaynagını toplumun sosyal ve siyasi yapısından alır.
• Edebiyat ürünleri toplumlar etkileyerek onların gelişmelerine ve değişmelerine katkıda bulunur.
• Toplumların yüzyıllar boyunca geçirdiği aşamalar edebiyata yansır.
• Edebiyat; tarih, sosyoloji, piskolaji, felsefe gibi diğer bilim dallarndan yararlanır.
TANZİMAT FERMANI
• Mustafa Reşit paşa ilan etmiştir.
• 3 Kasım 1839 da Gülhane Parkın’da halka okunmuştur.
• Bu fermana, Tanzimat Fermanı ya da Gülhane Hattı Hümayınu adı verilmektedir.
• Amacı batıdaki gelişmelere ayak uydurmak ve Batı ülkelerinin bilim ve teknolojisinden yararlanmak.
TANZİMAT EDEBİYATI
• Batı edebiyatında şiir çevrileri yapılmıştır.
• Komedilerde klasizimin, dramlarda da romantizmin etkisi görülür .
• Roman ve hikayelerde temalar, günlük hayattan ve tarihten alınmıştır.
• Şiirlerde aruz ölçüsü kullanılmıştır.
• Fransız edebiyatından örnekler alındıgından bu edebiyatın etkisinde kalınmıştır.
• Hikaye ve romanlardaki temalar günlük hayattan alınmıştır.
• İlk zamanlarında divan edebiyatı nazım biçimlerinde kullanılmış, eski biçimlerde yeni düşünceler işlenmiştir.
TANZİMAT EDEBİYATI BİRİNCİ DÖNEM (1860 - 1876)
• Toplum için sanat anlayışını benimsemişlerdir.
• Toplumsal kunuları işlemişlerdir.
• Edebiyatın içeriği değiştirilmemiştir.
• Batıdan ilk çeviriler yapılmıştır.
• Çeviriler sonunda roman, tiyatro, hikaye gibi türler edebiyatımıza girmiştir.
• Bu dönemin sanatçıları : Şinasi, Ziyapaşa, Namık Kemal, Ahmet Mithat Efendi
TANZİMAT EDEBİYATI İKİNCİ DÖNEM (1878-1895)
• Meclis-i mebusan kapatılmış ve Meşrutiyete son verilmiştir.
• Sanat sanat içindir anlayışını benimsemişlerdir.
• Topumsal temalar yerine bireysel temalar tercih edilmiştir.
• Batıdan alınan yeni nazım biçimleride kullanılmıştır.
• Dilde sadeleşme çabaları bırakılmış ve dil agırlaşmıştır.
• Açık anlatım yerini, kapalı ve sanatlı anlatıma bırakmıştır.
• Edebiyatımızda ilk realist roman bu dönemde yazılmıştır.
• Romantizm edebiyat akımından realizm edebiyat akımına geçilmiştir.
• Sanatçıları :Abdulhak Hamit Tarhan -Recaizade Mahmut Ekrem –Sami Paşazade Sezai
ŞİNASİ
• Türk edebiyatında yeniliklerin öncüsüdür.
• 1860’ta Tercüman-ı Ahval’i 1862’de Tasvir-i Efkar’ı çıkardı.
• İlk makaleyi, ilk piyesi o yazdı.
• Noktalama işaretlerini ilk defa o kullandı.
• İlk tiyatro eseri, Şinasi’nin Şair Evlenmesi adlı komedisidir.
Eserleri:
• (Atasözleri) : Durub-ı Emasal-i Osmaniye
ZİYA PAŞA
Eserleri: (şiir) Eş’ar-ı Ziya. (Külliyat-ı Ziya Paşa), Terkip-i Bend,
- (yergi) Zafername
- (antoloji) Harabet
- (çeviri) J.J Ruso’dan Emile
- (makale) şiir ve inşa
Terkip-i Bend
• Bend adı verilen 12 birimden meydana gelir
• Divan edebiyatımızın nazım biçimidir.
• Her biri gazel tarzında yuaklanmış 5-10 bentten meydana gelir.
• Bentlerin her birine terkiphane, bentleri bağlayan beyitlere de vasıta adı verilir.
• Vasıta beyiti aynen tekrar edilirse terci-i bend adını alır
• Uyak düzeni aa xa xa xa xa bb; cc xc xc xc xc dd vb.
NAMIK KEMAL
Eserleri : (şiir) Namık Kemal’in Şiirleri, Vatan Mersiyesi
(tiyatro) Vatan yahut silistre, Zavallı Çocuk, Akif Bey, Gülnihal, Celalettin Harzemşah ve Karabela
(roman) İntibah, Cezmi
(eleştiri) Tahrib-i Harabat, Takip, Renan Müdafanamesi
(tarih) Osmanlı Tarihi vb.
• Not : edebiyatımızda ilk tarihi roman CEZMİ’dir
Vatan Mersiyesi
• Divan edebiyatımızın nazım biçimidir.
• Bu şiirde Osmanlının son dönemleri anlatılmaktadır.
• Şair, “vatanın” içinde bulunduğu durum karşsında devleti yönetenlerin aymazlı içinde bulunduğunu, vatanın elden gittiğini vurgulamakta ve yöneticileri suçlamaktadır.
ABDULHAK HAMİT TARHAN
• Şiirlerinde lirik ve epik duygular işledi
• Türk şiirini geleneklerinden kurtararak ona kimlik kazandırdı.
• Şiir, düz yazı ya da şiir-düz yazı biçiminde tiyatro eseri yazdı.
• En ünlü eseri Makber’dir.
Eserleri : (şiir) Sahra, Makber, Bunlar Odur, ölü, Divaneliklerim Yahut Belde;
(tiyatro) Macera-yı Aşk, Sabr ü Sebat, Eşber, uhter-i Hindu, Nesteran, İçli Kız, Tarık.
Makber:
• Eşi Fatma hanımının ölümü üzerine yazdı.
• Eserin tamamı 295 benttir.
• Bentlerde a a b b, a a x a tarzıuyak kullanmıştır.
RECAİZADE MAHMUT EKREM
Eserleri: (şiir) Zemzeme I, II, III, Nijat Ekrem
(roman) Araba sevdası ( ilk realist romanımız) ( kahramanı Bihruz bey)
(eleştiri) Takdir-i Elhan, Zemzeme Mukaddimesi
(Edebiyat bilgileri) Talim-i Edebiyat
(tiyatro) Afife Anjelik.
SAMİ PAŞA SEZAİ
• Tanzimat edebiyatı hikaye ve roman yazarlarındandır.
• Eserlerinde romantizmden realizime geçişi açıkça görülür.
• Şura-yı ümmet gazetesinde yazılar yazmıştır.
Eserleri (hikaye) Küçük şeyler
(roman) Sergüzeşt
MUALLİM NACİ
Eserleri : (şiir) Ateş-pare, Şerare, Füruzan, Demdeme
Sözlük : Lugat-ı Naci
ŞEMSETTİN SAMİ
• Dil ve sözlük çalışmaları vardır.
TANZİMAT EDEBİYATINDA İLKLER
• İlk resmi gazete………… : Takvim-i Vekayi.
• İlk yarı resmi gazete…..... : Ceride-i Havadis
• İlk özel Türkçe gazete….. : Tercuman-ı Ahval ( Şinasi ve Agah efendi)
• İlk mizahi gazete……….. : Teador Kasap, Diyojen
• İlk makale………………. : Tercuman-ı Ahval Mukaddimesi (Şinasi)
• İlk yazılan tiyatro………. : Şair Evlenmesi (Şinasi)
• İlk oynanan tiyatro……... : Vatan Yahut Silistre (Namık Kemal)
• İlk çeviri roman………… : Telemak (Fenelon’dan) Yusuf Kamil Paşa
• İlk yerli roman…….……. :Taaşşuk-ı Talat ve Fitnat (Şemsettin Sami)
• İlk edebi roman…………. : İntibah (Namık Kemal)
• İlk realist roman……… : Araba Sevdası ( Recaizade Mahmut Ekrem)
• İlk atasözleri kitabı…….. : Durub-ı Emasal-i Osmaniye (Şinasi)
ROMANTİZM
• 18. yüzyılda başlayıp 19. yüzyıl sonuna kadar süren; hayaller duygular ve coşkuların ağır bastığı ve Victor Hugo’nun öncülük ettiği edebi akım.
• Fransız yazar Victor Hugo öncüsüdür.
• Kişiler çevreleri içinde ele alınmıştır.
)))
